Qısa
məlumat
Ölkə əhalisinin yaşayış şəraitini yaxşılaşdırmaq,
mənzil tikintisinin səmərəli uzunmüddətli maliyyələşdirmə mexanizmini yaratmaq,
bu sahədə formalaşan təklifin alıcılıq qabiliyyətli real tələbə uyğunlaşmasını
təmin etmək və ipoteka kreditləşməsinə yerli və xarici investorları cəlb etmək
məqsədilə 2005-ci ildə ölkə başçısının Fərmanı ilə Azərbaycan İpoteka Fondu
yaradılmış, 2006-cı ilin əvvəllərindən isə ölkədə ilk dəfə uzunmüddətli ipoteka
kreditlərinin verilməsinə başlanılmışdır. Dövlət dəstəyi ilə fəaliyyət göstərən
ipoteka kreditləşməsi mexanizminin
tətbiqinin əsas məqsədi dövlətin sosial mənzil siyasətinin dəstəklənməsi, ödəniş
qabiliyyəti olan, şəxsi yığımları davamlı və sabit xarakter daşıyan, lakin
yaşayış sahəsinin alınmasına kifayət etməyən insanların uzunmüddətli kreditlər
vasitəsilə yaşayış şəraitinin yaxşılaşdırılmasına imkanların yaradılmasıdır.
Dünya təcrübəsində ipoteka kreditlərinin
maliyyələşdirilməsi ilə bağlı müxtəlif modellər mövcuddur. Azərbaycanda
tətbiq olunmuş mexanizm bu modellərin arasında ən qabaqcıl hesab olunan təkrar
bazar modelidir. Bu modeli onun işləmə mexanizminə görə bəzən
ikipilləli də adlandırırlar. Bu onunla bağlıdır ki, bu sxemdə birinci mərhələdə
banklar vətəndaşlardan müraciətləri qəbul edir və onları emal etdikdən sonra müvafiq
rəsmiləşdirmə işlərini aparırlar və öz vəsaitləri hesabına bu kreditləri
verirlər. Daha sonra isə banklar bu kreditləri ixtisaslaşmış ipoteka
təşkilatlarına satırlar.
Azərbaycanda tətbiq olunmuş model
və ipoteka şərtləri seçilərkən ilk növbədə bu sahədə beynəlxalq, o cümlədən Avropa təcrübəsi
ətraflı şəkildə öyrənilmiş və ölkəmizin iqtisadi xüsusiyyətləri və əhalinin
ehtiyacları nəzərə alınmışdır.
Azərbaycanda
ipoteka kreditləşməsi sisteminin mövcud vəziyyəti
Qeyd olunduğu kimi, Azrbaycan
Respublikasının İpoteka və Kredit Zəmanət Fondu (Fond) 2005-ci ildə Qafqaz regionunda ilk ipoteka
bazarı operatoru olaraq yaradılmış və 2006-cı ilin martından etibarən ölkədə
ilk uzunmüddətli ipoteka kreditlərinin verilməsinə başlanılmışdır. Bugünədək Fondun vəsaiti
hesabına maliyyələşdirilmiş ipoteka kreditləri vasitəsilə 38 mindən çox ailə
mənzil şəraitinin yaxşılaşdırılmasına nail olmuş, ipoteka kreditlərinin həcmi
isə 2,1 milyard manatı keçmişdir.
Bu kreditlər vasitəsilə mənzil şəraitini yaxşılaşdırmış insanların, ailələrin
70%-i gənclərdir. Fondun tələblərinə uyğun verilmiş ipoteka kreditlərinin
35%-dən çox hissəsini dövlət dəstəyinə ehtiyacı olan xüsusi kateqoriyaya aid
şəxslərə verilmiş güzəştli ipoteka kreditləri təşkil edir.
2006-cı idən etibarən Azərbaycanda
sağlam, şəffaf, dinamik inkişaf edən ipoteka kreditləri mexanizminin
formalaşması üzrə kompleks tədbirlər görülmüşdür. Ölkədə ipoteka kreditləşməsi mexanizmi formalaşdırılarkən aşağıda
qeyd olunan təməl prinsiplər əsas götürülmüşdür:
Ø Sosiallıq
- Dövlət
dəstəyi ilə illər ərzində Fondun vəsaiti hesabına maliyyələşdirilən ipoteka
kreditləri əhaliyə güzəştli şərtlərlə təklif edilmiş, aşağı və orta gəlirli əhali
qruplarının ipoteka kreditlərinə çıxışı təmin edilmişdir. Hazırda Fondun vəsaiti
hesabına verilən güzəştli ipoteka
kreditləri üzrə maksimal illik faiz dərəcəsi 4%, adi ipoteka kreditləri üzrə isə
8% təşkil etsə də, müvəkkil banklar arasında yaradılmış rəqabət mühitinin nəticəsi
olaraq, ipoteka kreditləri üzrə minimal faiz dərəcəsi 3,7%-dən başlayır, orta
faiz dərəcəsi isə 6,12% təşkil edir. İpoteka krediti üzrə ilkin ödənişə tələb
isə 10%-dən başlayır. İpoteka kreditləri yalnız milli valyutada və sabit faiz dərəcəsi
ilə verilir və beləliklə borcalan məzənnənin və kredit üzrə faiz dərəcəsinin əlverişsiz
dəyişməsindən sığortalanır.
2022-ci ilin
ilk rübündə Fondun xətti ilə verilən ipoteka kreditləri üzrə orta aylıq ödəniş 504
manat təşkil etmişdir ki, bu da ölkə üzrə orta aylıq əmək haqqının (768,3 manat[1]) təxminən 66%-i həddindədir.
Cədvəl
2. Fondun vəsaiti hesabına verilmiş ipoteka kreditlərinin orta göstəriciləri
Göstəricilər |
2018 |
2019 |
2020 |
2021 |
2022 (1-ci rüb) |
Kreditin
məbləği, manat |
68 900 |
65 500 |
68 000 |
67 300 |
76 500 |
Kreditin
müddəti, ay |
282 |
288 |
288 |
280 |
294 |
Kredit
üzrə faiz dərəcəsi,% |
6,2 |
5,5 |
5,8 |
6,2 |
5,7 |
Aylıq
ödəniş, manat |
484 |
445 |
468 |
488 |
504 |
Alınan
yaşayış sahəsinin dəyəri,
manat |
94 600 |
92 900 |
99 160 |
99 550 |
111 410 |
Ø Şəffaflıq - Məlum
olduğu kimi, ipoteka kreditləri kifayət
qədər əlverişli şərtlərlə verildiyi üçün bu kreditlərə əhali arasında yüksək
maraq və iri həcmli tələb formalaşmışdır. İpoteka kreditləri üzrə növbəliliyin tətbiqi
və ədalətli şəkildə idarə edilməsi, eləcə də bu sahədə insan amilinin aradan
qaldırılması məqsədilə müraciətlərin qəbulundan ipoteka kreditlərinin verilməsinədək
bütün proses tam şəkildə avtomatlaşdırılmışdır. Hazırda ipoteka kreditləri üzrə
müraciətlərin qəbulu real vaxt rejimində Elektron Hökumət Portalı (www.e-gov.az) vasitəsi ilə həyata keçirilir. Bu sahədə mümkün
sui-istifadə hallarının aradan qaldırılması məqsədilə proseslərə adekvat nəzarəti
təmin edəcək daxili nəzarət və monitorinq sistemi formalaşdırılmış, vətəndaşlardan
daxil olan müraciət, sorğu və şikayətlərə operativ şəkidlə reaksiya verilməsi
üçün Qaynar xətt və Çağrı mərkəzi sistemləri yaradılmışdır.
İpoteka
kreditləşməsi mexanizmi barədə yeniliklərin, proseslərin gedişatı barədə vətəndaşların
və ictimaiyyətin vaxtında və ətraflı şəkildə məlumatlandırılması, media ilə
effektiv əməkdaşlıq Fondun kommunikasiya strategiyasında qarşıya qoyulmuş əsas
hədəflərdəndir.
Ø Etibarlılıq
və dayanıqlılıq - Hər bir
maliyyə mexanizminin fəaliyyətində qarşıya qoyulmuş məqsədlərə və hədəflərə
nail olunması üçün onun iqtisadi reallıqlara əsaslanan sağlam bünövrə üzərində
qurulması, etibarlılıq və dayanıqlığınınn təmin edilməsi təməl şərtlərdəndir. Məhz
bu baxımdan Fondun fəaliyyətə başladığı ilk illərdən etibarən ipoteka kreditləşməsi
sahəsində təkmil infrastruktur, geniş xidmət şəbəkəsi qurulmuş, həm
kreditorların, həm də borcalanların hüquqlarının etibarlı müdafiəsini təmin edən
təkmil normativ-hüquqi baza yaradılmış, borcalanların ödəniş qabiliyyətinin
qiymətləndirilməsi, kreditlərin verilməsi və rəsmiləşdirilməsi sahəsində vahid
standartlar tətbiq edilmişdir.
İpoteka
kreditləşməsi sahəsində təminat probleminin həlli məqsədilə “Klassik ipoteka”
mexanizmi (alınan yaşayış sahəsinin özünün ipotekaya qoyulması) tətbiq
edilmişdir. Hazırda ölkədə borcalanların ödəniş qabiliyyətinin qiymətləndirilməsi
və anderraytinqi ilə bağlı Fondun
standartlarından, habelə Fond tərəfindən hazırlanan nümunəvi sənəd
formalarından (kredit müqaviləsi, ipoteka müqaviləsi, alqı-satqı və ipoteka
müqaviləsi, anket formaları və s.) kommersiya bankları tərəfindən fərdi ipoteka
proqramlarında da geniş istifadə edilir.
İpoteka
kreditlərinin maliyyələşdirilməsinin davamlılığının təmin edilməsi məqsədilə
beynəlxalq təcrübəyə müvafiq olaraq ipoteka istiqrazlarının emissiyası ilə
bağlı qanunvericilik bazası yaradılmış və 2009-cu ildən etibarən bu istiqrazların
emissiyasına başlanılmışdır.
Ø
Rahatlıq və əlçatanlıq – Fond tərəfindən əhaliyə xidmətlərin təqdim
olunmasında ilk öncə əhaliyə xidmət səviyyəsinin yüksəldilməsi, bu sahədə tam
avtomatlaşdırmaya nail olunması, elektron xidmətlərin tətbiqi və bürokratiyanın
istisna edilməsi qarşıya əsas hədəf kimi qoyulmuşdur. Bu məqsədlə 2013-cü ildən
etibarən “Elektron ipoteka və kredit zəmanət” sisteminin tətbiqinə başlanılmış,
ipoteka kreditlərinə müraciətlərin qəbulundan verilməsinədək, o cümlədən
kreditlərə xidmət prosesi (ödənişlərin qəbulu, sığorta müqavilələrinin
uzadılması) tam avtomatlaşdırılmış, tələb olunan sənədlərin siyahısı minimuma
endirilmişdir. Hazırda Fond tərəfindən elektron sistemin digər dövlət
qurumlarının aidiyyəti sistemləri ilə inteqrasiya işlərinin genişləndirilməsi və
“tək şəxsiyyət
vəsiqəsi ilə ipoteka krediti” hədəfinin reallaşdırılması istiqamətində
müvafiq tədbirlər həyata keçirilir.
Əhalinin ipoteka kreditlərinə əlçatanlığının
artırılması istiqamətində növbəti addım kimi ipoteka kreditlərinin verilməsini
təmin edən geniş xidmət infrastrukturunun yaradılmasını göstərmək olar. Hazırda
ipoteka krediti verən müvəkkil bankların sayı 23-ə, müvəkkil sığortaçıların
sayı 18-ə, müvəkkil qiymətləndiricilərin sayı isə 19-a çatmışdır.
Məlum olduğu kimi, ipoteka kreditləşməsi özündə müxtəlif bazar
iştirakçılarını (satıcı, bank, rieltor, qiymətləndirici, sığorta şirkəti,
notariat orqanları və qeydiyyat orqanı) birləşdirən kifayət qədər mürəkkəb bir
prosesdir. Lakin qeyd etmək lazımdır ki, son illər ərzində ölkədə aparılan
avtomatlaşdırma işləri çərçivəsində tələb olunan sənədlərin siyahısı,
borcalanın qiymətləndirilməsi, ümumilikdə kreditin rəsmiləşdirmə prosesi kifayət
qədər sadələşdirilmişdir və hazırda borcalanın ev axtarışına sərf etdiyi müddət
nəzərə alınmadan ipoteka kreditləri üzrə orta rəsmiləşdirmə müddəti 10 gün təşkil
edir.
Şəxsi yığımları az olan əhaliyə daha aşağı ilkin ödəniş məbləği ilə
ipoteka krediti vasitəsilə yaşayış sahəsi almağa şəraitin yaradılmasını təmin
etmək məqsədilə ölkə başçısının 2018-ci
il tarixli Fərmanına uyğun olaraq Fond tərəfindən ipoteka kreditləri
üzrə zəmanətlərin verilməsinə başlanılmışdır. Zəmanət mexanizminin tətbiqi
ipoteka kreditlərinin verilməsi prosesinin sürətləndirilməsinə və maliyyə
risklərinin optimal idarə olunmasına, ipoteka kreditlərinin əlçatanlığının
artmasına zəmin yaratmışdır. Bugünədək Fond
tərəfindən 50,0 milyon manat məbləğində 600-dən çox ipoteka kreditinə zəmanət
verilmişdir.
İpoteka kreditləşməsi mexanizminin qeyd olunan prinsiplər əsasında
qurulması və fəaliyyətinin təşkili, ümumilikdə sistemin səmərəliliyinin və
əlçatanlığının, kreditlərin verilməsi ilə bağlı şəffaflığın təmin edilməsi Azərbaycanda
ipoteka kreditləşməsinin dinamik artmasına, Fondun ipoteka kreditləri
portfelinin hazırda bank kreditlərinin ən sağlam növünə çevrilməsinə zəmin
yaratmışdır.
Hazırda əhali arasında ipoteka
kreditlərinə yüksək maraq müşahidə olunur və Fond tərəfindən ipoteka kreditlərinə
formalaşmış tələbin qarşılanması və kreditləşmədə yüksək dinamikanın qorunması
üçün müvafiq tədbirlərin görülməsi davam etdirilir.
İpoteka
kreditləşməsinin sosial-iqtisadi rolu
Beynəlxaq təcrübədə İpoteka
kreditləşməsi əhalinin yaşayış sahəsi ilə təmin olunması probleminin həllinin əsas
mexanizmlərindən biri olmaqla yanaşı investisiya mühitinin qorunmasına,
iqtisadiyyatın real sektorunun inkişafına, sosial sferada bir çox problemlərin
aradan qaldırılmasına, işsizlik probleminin həll edilməsinə dəstək verir, bank
sisteminin sabitliyinin və səmərəliliyinin artırılmasında, daşınmaz əmlak
bazarında qiymət volatilliyinin azaldılmasında mühüm yer tutur. Əhalinin sərbəst
vəsaitlərinin qısamüddətli istehlak bazarından uzunmüddətli istehlak bazarına
yönəldilməsi, istehlak davranış modelinin yığım davranış modelinə
transformasiyası, inflyasiya və məzənnə təzyiqlərinin azaldılmasına, əhalinin
xırda pərakəndə yığımlarını uzunmüddətli investisiya mənbəyinə çevirə
institusional investorlar dairəsinin yaradılmasına gətirib çıxarır.
Ø
Daşınmaz əmlak bazarında və
tikinti sektorunda aktivliyin artırılması – Məlum
olduğu kimi, Ümumi Daxili Məhsulun davamlı
artması iqtisadi subyektlərin, o cümlədən əhalinin toplam gəlirlərinin yığıma
yönəldilən bir hissəsinin uzunmüddətli investisiyalar vasitəsilə yenidən
istehsala sərf edilməsi halında mümkünür. İqtisadi sektorlar bir-biri ilə əlaqəli
olduğuna görə bir sektorda artan iqtisadi aktivlik
onunla bağlı olan digər sahələrdə də aktivliyin artmasını şərtləndirir və bu təsir
həm görülən işlərin həcmi, məhsul buraxılışı, həm də məşğulluqda öz əksini
tapır. İpoteka kreditləri birbaşa daşınmaz əmlak bazarında aktivliyin dəstəklənməsinə
və mənzil tikinti sektorunun maliyyələşməsinə yönəldiyi üçün tikinti ilə daha
sıx əlaqəli olan sektorlarda daha çox iqtisadi artım və məşğulluq yaranmış
olur. İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin məlumatına əsasən
Azərbaycanda 84 iqtisadi fəaliyyət sahəsi tikinti sektorunun yaratdığı məhsuldan
faydalanır, tikinti özü isə 44 sahənin məhsulundan və xidmətindən yararlanır. Göründüyü
kimi tikinti sektoru elə bir sektordur ki, onun vasitəsilə istehsal zəncirinin
bütün həlqələrinə təsir etmək, həm tələb, həm də təklif yaratmaq
mümkündür.
Beləliklə, tikinti sektorunda aktivliyin artması, digər əlaqəli sektorların,
xüsusilə də tikinti materialları və avadanlığı istehsalı, ağac emalı, mebel
istehsalı və s. sahələrin (layihələndirmə, dizayn, kommunal xidmətlər və s.) canlanmasına
təkan verir. Beləliklə, tikilən yaşayış sahələrinin ipoteka kreditləşməsi vasitəsilə
satışı tikinti sektoru və əlaqəli sahələrin inkişafını, bu sahədə fəaliyyət
göstərən şirkətlərin maliyyə imkanlarını və kredit intizamının
gücləndirilməsini dəstəkləyir.
İlkin qiymətləndirməyə əsasən il ərzində ölkədə yaşayış sahələri üzrə
bağlanan alqı-satqı əqdlərinin, o cümlədən ilkin bazarda təxminən 15%-i ipoteka
kreditləri vasitəsilə maliyyələşdirilir.
Ø
Maliyyə bank sisteminin dəstəklənməsi - İpoteka kreditləşməsinin maliyyə
sektoru, xüsusilə də bank sisteminin dayanıqlığı və səmərəliliyi üçün də xüsusi
əhəmiyyəti var. Bütün dünyada ipoteka kreditləşməsi bank işinin klassik fəaliyyət
istiqamətinə çevrilib. İqtisadiyyatı
inkişaf etmiş ölkələrdə bank aktivlərinin 1/3 hissəsini məhz ipoteka kreditləri
təşkil edir. Yaşayış sahəsinin alınması məqsədilə verilmiş və daşınmaz əmlakla təmin
edilmiş kreditlər banklar üçün etibarlı aktiv hesab olunur.
Hazırda Fondun
tələblərinə uyğun verilmiş ipoteka kreditləri Azərbaycan banklarının kredit
portfelinin təxminən 8%-i, fiziki şəxslərə verilmiş kreditlərin isə 18%-ini
təşkil edir.
İpoteka kreditləri
bankların ən sağlam kredit məhsuludur.
Bank sektoru ilə yanaşı ipoteka
kreditləşməsi sığorta sektorunun inkişafında da əhəmiyyətli təsirə malikdir.
Belə ki, həm ipoteka predmetinin əmlak sığortası, həm də borcalanların həyat
sığortası beynəlxalq praktikada geniş yayılmışdır və bu şərt ipoteka
kreditləşməsinin ayrılmaz hissəsi hesab olunur. Təcrübəyə uyğun olaraq, Fondun
vəsaiti hesabına verilən ipoteka kreditləri üzrə həm alınmış yaşayış sahəsinin
əmlak sığortası, həm də borcalanın ölüm və əmək qabiliyyətinin itirilməsi
hallarından həyat sığortası həyata keçirilir və Fond sığorta bazarında 18
sığorta şirkəti ilə əməkdaşlıq edir. Hazırda ipoteka kreditləri üzrə 36,3 min
həyat, 31,8 min əmlak sığorta müqaviləsi mövcuddur. Bu isə öz növbəsində əhali
arasında sığorta mədəniyyətinin formalaşması, sığorta yığımlarının artması,
ümumilikdə ölkədə icbari sığorta ilə yanaşı könüllü sığorta növlərinin geniş
yayılması baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Qeyd olunanlarla yanaşı ipoteka kreditləşməsi mexanizminin tətbiqi və
inkişafı ölkədə müstəqil qiymətləndiricilər institutunun formalaşmasını və
peşəkarlığının artmasını şərtləndirir. Bununla əlaqədar Fond tərəfindən
fəaliyyət dövrü ərzində müstəqil
qiymətləndiricilər institutunun təkmilləşdirilməsi və akkreditasiyaya dair
tələblərin müəyyənləşdirilməsi, qiymətləndirmə bazarında adekvat təklifin
formalaşdırılması istiqamətində əhəmiyyətli tədbirlər görülmüşdür. Hazırda Fond
19 müstəqil qiymətləndirici ilə əməkdaşlıq edir. 2021-ci ildə Fondun fəaliyyət
istiqamətləri üzrə təxminən 5,6 min daşınmaz əmlakın qiymətləndirilməsi həyata
keçirilmişdir.
Ø
Korporativ istiqrazlar, uzunmüddətli
(5 ildən artıq) investisiya alətləri bazarının inkişafı – Qeyd olunduğu kimi, ipoteka kreditləşməsinin
dayanıqlılığının təmin edilməsi üçün mexanizmə davamlı olaraq uzunmüddətli
maliyyə vəsaitlərinin cəlbi tələb olunur. Bu isə ölkədə uzunmüddətli korporativ
istiqrazlar bazarının inkişafını zəruri edir. İpoteka kreditləşməsi korporativ
istiqrazlar, xüsusilə uzunmüddətli investisiya alətləri bazarının formalaşmasını
və fəaliyyətini dəstəkləyir. Belə ki, təcrübədə ipoteka kreditləri uzunmüddətli
etibarlı investisiya aləti kimi çıxış edir və
bu kreditlər əsasında buraxılan ipoteka istiqrazları institusional investorların
(sığorta şirkətləri, investisiya şirkətləri, özəl pensiya fondları və s.) maraq
dairəsində olur.
Bu
sahədə müvafiq qanunvericilik təkmilləşdirilmiş, Fond tərəfindən ölkədə ilk dəfə
olaraq 2009-cu ildə təmin edilmiş istiqrazların, 2016-cı ildən isə ipoteka
istiqrazlarının emissiyasına başlanılmışdır. Son 13 ildə daxili kapital
bazarından istiqrazlar vasitəsilə cəlb edilmiş maliyyə vəsaitlərinin həcmi 1,58
mlrd. manata çatmışdır. Fondun emissiya etdiyi istiqrazlarının orta müddət 20
il təşkil edir. Hazırda Fond qiymətli kağızlar bazarında Maliyyə Nazirliyi və Mərkəzi
Bankdan sonra ölkənin ən iri emitentidir.
Göründüyü
kimi, ipoteka kreditləşməsi istehsala, iqtisadi artıma müsbət təsir etməklə
yanaşı mövcud iş yerlərinin qorunmasına, yeni iş yerlərinin yaranmasına zəmin
yaradır, bununla da əhalinin sosial rifahına, cəmiyyətdə qeyri-stabilliyin qarşısının
alınmasına tövhə verir.
İpoteka
kreditləşməsi dünya təcrübəsində insanların mənzil şəraitinin
yaxşılaşdırılması, yaşayış sahələrinin əlçatanlığının təmin olunması aləti kimi
geniş tətbiqi edilir. Belə ki, ipoteka
kreditləşməsi insanların mövcud yığımları, gəlirləri və mənzilin yüksək qiyməti
arasındakı uyğunsuzluğu aradan qaldırmaqla ödəmə qabiliyyətli lakin yığımları
yetərsiz olan fərdlərə mənzil almaq, yaşayış şəraitini yaxşılaşdırmaq imkanını
yaradır.
Gələcək
planlar
Müasir dövrdə əhalinin miqrasiyası, urbanizasiya, demoqrafik
dəyişikliklər, sosial rifahının artması və s. amillər yaşayış sahələrinə
tələbin artmasını şərtləndirir. Digər tərəfdən, maliyyə sektorunun inkişafı,
bazar iştirakçıları arasında artan rəqabət, texnoloji tərəqqi ipoteka
kreditləşməsi mexanizminin daha da təkmilləşdirilməsi və artımını
dəstəkləyir.
Fondun əhalinin mənzil təminatı ilə bağlı növbəti strateji dövr üçün
planları 2020-2025-ci illər üzrə hazırlanmış inkişaf istiqamətlərində öz əksini
tapmışdır. Belə
ki, strateji dövr ərzində 20 min ailənin yaşayış şəraitinin yaxşılaşdırılması
məqsədilə 1,7 mlrd. manat məbləğində ipoteka kreditlərinin maliyyələşdirilməsi
hədəf kimi müəyyən edilmişdir.
Qeyd olunan hədəfə nail olunması üçün ipoteka kreditləşməsi sahəsində
son illər müşahidə olunan yüksək dinamikanın qorunub saxlanılması, əhalinin
yaşayış şəraitinin yaxşılaşdırılması məqsədilə yeni alətlərin tətbiqi (tikinti
və təmir kreditləri) nəzərdə tutulur.
Əhalinin mənzil şəraitin yaxşılaşdırılmasında ipoteka kreditlərinin
verilməsinin xüsusi əhəmiyyətə malik olmasını nəzərə alaraq, Fond tərəfindən
müvafiq sahənin inkişafının dəstəklənməsi və bu istiqamətdə əlverişli
mexanizmin işlənib hazırlanması əsas prioritet istiqamət kimi müəyyən
edilmişdir.
Hazırda ipoteka kreditləməsi mexanizmi aşağı və orta gəlirli əhalinin
mənzil təminatının yaxşılaşdırlması sahəsində həyata keçirilən əsas dövlət
proqramlarından biridir və əhali arasında ipoteka kreditlərinə yüksək maraq
müşahidə olunur.
Fond növbəti dövrdə də səlahiyyətləri çərçivəsində ölkədə ipoteka
kreditləşməsinin əlaçatanlığının artırılması, yaşayış maliyyəsi sisteminin
infrastrukturunun inkişafı, sabit və uzunmüddətli maliyyə vəsaitlərinin
cəlb edilməsi, ipoteka kreditlərinə
formalaşmış tələbin qarşılanması və kreditləşmədə yüksək dinamikanın qorunması,
eləcə də əməliyyatların avtomatlaşdırılması üzrə işlərin davam etdirilməsi
istiqamətində fəaliyyətini davam edəcəkdir
Müəllif: İlhamə İsabalayeva – İKZF-nin Xəzinədarlıq
departamentinin direktoru